N.B. – This was published in the March 19-25, 2010 issue of Pinoy Weekly, the full text of which may also be retrieved from http://pinoyweekly.org/new/2010/03/saysay-ng-pagtatapos-una-sa-dalawang-bahagi/.

(Una sa dalawang bahagi)

Masasabing pinakamasayang taon ng mga mag-aaral sa elementarya’t hayskul ang Grade 6 at 4th Year High School.

Kahit na hindi pa tapos ang kanilang pormal na edukasyon, nangangahulugan naman ito ng pagtuntong sa susunod na antas – mula elementarya papuntang hayskul o mula hayskul papuntang kolehiyo.

May pribilehiyong hatid ang pag-abot ng mga estudyante sa huling taon ng elementarya’t hayskul. Dahil nabibilang na sila sa tinatawag na upper class, hindi maikakaila ang kanilang impluwensiya sa iba pang estudyanteng nasa mas mababang grado’t antas.

Ang mga nasa Grade 6 at 4th Year High School ay pinagdaanan na ang anumang nararanasan ng mga nakabababa. Natural lamang na ang huli ay sumasangguni sa una at matamang pinakikinggan ang anumang payo.

Maraming tanong ang mga nasa mababa pang grado’t antas: Strikto ba ang mga guro? Mahusay ba silang magturo? Mataas ba silang magbigay ng grado? Mahirap ba ang mga pinapagawang proyekto?

Madali mang sagutin ng maikling oo o hindi, siyempre’y kailangan pa rin ng mahabang paliwanag. Gustong malaman ng mga naghahanap ng payo ang konteksto ng oo o hindi dahil ito ang pinakamahalaga sa paghahanda para sa isa pang yugto ng kanilang pang-akademikong buhay.

Masarap na mahirap ang buhay Grade 6 o 4th Year High School. Nariyan man ang kultura ng relatibong kaluwagan ng mga guro, wala pa ring lugar para magpabaya sa pag-aaral. Tulad ng mga nakaraang taon, may mga kurso pa ring mahirap o madaling intindihin depende sa disposisyon ng estudyante.

Interesado ka bang malaman ang aking pinagdaanan? Sa aking personal na karanasan noong elementarya’t hayskul, naging madali para sa akin ang Matematika at Agham pero malaking kalbaryo naman ang pag-aaral ng Ingles, lalo na ang pagsusulat ng mga sanaysay.

Kahit na kaya kong intindihin ang mga batayang prinsipyo ng balarila’t ortograpiya, mahirap para sa aking isalin sa panulat ang mga napag-aralan. Walang pinagkaiba ang burador sa pinal na bersyon ng aking mga pang-akademikong sanaysay dahil pareho silang walang malinaw na mensahe.

Noong panahong iyon, ang aking nakangiting pagsagot sa mga mathematical equation ay napapalitan ng aburidong paghawak sa lapis kapag oras na ng theme writing. “Ano ang isusulat ko? Anu-anong salita ang pinakamainam na gamitin? Paano ko ipapaliwanag ang aking saloobin? Teka, ano ba ang nasa loob ng utak ko?”

Ang pagdating ng Marso ay hinintay ko tulad ng iba ko pang kaklase sa Grade 6 at 4th Year High School. Nakatakda kasi kaming kumuha ng pinal na eksaminasyon nang mas maaga pa sa ibang grado’t antas. Ang mga natitirang linggo ay nakalaan na lang sa pag-eensayo para sa pinakahihintay naming aktibidad – ang aming pagtatapos.

Matapos ang eksaminasyon, may kaunting pag-aalala kung ang mga markang nakuha’y sapat para makapagtapos. Pero oras na malamang pumasa, wala nang iba pang dapat atupagin kundi maghanda para magmartsa.

Saan ba dapat umupo? Paano ba dapat maglakad? Ano ang tamang paraan ng pagkuha ng diploma? May alituntunin ba sa pagpalakpak? Bawal ba ang pagsigaw dahil sa sobrang kasiyahan?

Siguro’y may iba pang personal na tanong: Saan ba puwedeng makabili ng murang sapatos at damit? Saan kaya puwedeng magpaayos o magpagupit ng buhok?

Para sa mga nasa Grade 6 at 4th Year High School, totoo namang dapat magsaya dahil Marso na. Pero iba ang sitwasyon sa kasalukuyan kumpara sa aking pinagdaanan.

Hindi hamak na mas malala ang nararanasan ngayon ng kabataan. Mahaba ang listahan ng problema: Patuloy na nakaamba ang pagtaas ng matrikula’t iba pang bayarin. Ang pang-akademikong kalayaan ay sinisikil ng mga nasa kapangyarihan sa loob at labas ng eskuwelahan. Kahit ang simpleng paglilimbag ng publikasyon ng mga estudyante ay pinapakailaman ng ilang administrador.

Problema ng mga estudyante hindi lang ang pagpasa sa mga kursong kinukuha kundi ang pakikibaka para mapabuti ang kalagayan nila. May magagawa pa kaya ang mga nasa Grade 6 at 4th Year High School na nakatakda nang magtapos sa mga susunod na linggo? (ITUTULOY)

Para makipag-ugnayan sa awtor, pumunta sa www.dannyarao.com.