N.B. – This was published in Vol. 6, No. 35 (September 12-18, 2007) of Pinoy Weekly (p. 5), the full text of which may also be retrieved from http://www.pinoyweekly.org/pw6-35/op_ed/ed-6_35_3.htm.
Mistulang telenovela ang kuwento ng national broadband network (NBN) na may maganda sanang layuning maging konektado ang lahat ng ahensiya ng pamahalaan sa buong bansa sa pamamagitan ng common electronic backbone.
Matapos magpirmahan ng kontrata sa pagitan ng pamahalaan at ZTE Corporation, isang kompanya sa Tsina, noong Abril 21 – sa kainitan ng elektoral na kampanya na kung saan ipinagbabawal ito – bigla na lang diumano nawala ang opisyal na kopya ng pamahalaan. Paano kaya nangyari ito samantalang ang seremonya ay sinaksihan pa mismo ni Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo sa Boao, Tsina?
Salamat sa masusing imbestigasyon ng midya, lumalabas na walang nakalagay na teknikal na detalye sa kontrata pero may nakatakda nang presyong $329 milyon na napakataas kumpara sa mas mababang alok ng mga kompanyang Amsterdam Holdings ($242 milyon) at Arescom ($135 milyon).
May ilang opisyal ng gobyernong diumanong nakatanggap ng komisyon dahil inilakad nilang maibigay ang kontrata sa ZTE. Ang isa sa kanila ay libre pang nakabiyahe sa Tsina para maglaro ng golf at binigyan pa diumano ng mga babae habang naroon. Kamakailan lang, sinabi ng isang kinatawan ng Amsterdam Holdings na sinubukan siyang suhulan ng $10 milyon noon ng isang opisyal ng gobyerno para iurong ang alok ng kompanya niya sa pamahalaan.
Hindi pa natin alam ang batayan ng $329 milyong takdang ibayad sa ZTE dahil sa kawalan ng teknikal na detalye. Bilang isang techie, interesado akong malaman kung magkano ang gagastusin para sa hardware at software development. Sa Tsina pa rin ba manggagaling ang hardware requirements ng proyekto, kahit na alam nating hindi lahat ng mga produktong gawa sa bansang ito ay may magandang kalidad? Gagamit ba ang NBN, halimbawa, ng proprietary software na kung saan kailangan pang magbayad para sa rehistrasyon nito? Ang NBN ba ay magiging instrumento ng pagsusulong ng paggamit ng open-source o free software tulad ng Linux OS sa lahat ng ahensiya ng pamahalaan?
Kahit na sabihing ang ZTE ay ikatlo sa pinakamalaking kompanya ng telekomunikasyon sa Tsina, duda pa rin ako sa kakayahang maibigay ang koneksiyong broadband sa iba’t ibang ahensiya ng pamahalaan para sa epektibong komunikasyon. Hindi lang naman kasi simpleng pagbibigay ng hardware at software sa lahat ng opisina ang kailangan. Ang pagsasanay sa lahat ng mga empleyado ng gobyerno ay kinakailangan din para epektibong magamit ang teknolohiya sa pagsisilbi sa mamamayan. Sa aking palagay, higit na nararapat ang paggastos sa mga tao kaysa mga kagamitang kinakailangan, na kung proprietary pa ang mga ito ay kailangan pang magbayad para sa rehistrasyon at, sa kaso ng Windows OS at iba pang Windows-based software programs, kailangan pang i-upgrade makalipas ang ilang taon. Siyempre pa, panibagong gastos na naman ito para sa pamahalaan.
Ang isa pang anggulong dapat tingnan sa proyektong NBN ay kung paano magkakaroon ng oportunidad ang mga mamamayang gamitin ang bagong midya para makipag-ugnayan sa mga ahensiya ng pamahalaan. Hindi ba’t ito ay dapat bigyan ng kaukulang atensiyon?
Ang teknolohiyang gagamitin ay hindi naman kinakailangang proprietary at state of the art, na bukod sa napakamahal ay higit na magastos pa ang maintenance at upgrading. Maraming alternatibo ngayon sa usapin ng software, at may mga libreng Linux-based software program na nakitang higit na mas mahusay pa sa mga mas popular na proprietary software tulad ng mga ibinibenta ng Microsoft.
Sa ganitong konteksto natin dapat suriin ang tila pagkawala sa eksena ng Department of Science and Technology (DOST) sa proyektong NBN. Matagal nang isinusulong ng DOST ang pagkakaroon ng inter-connectivity ng mga ahensiya ng pamahalaan, at sa katunaya’y may plano na ang DOST para dito. Dahil hindi pinansin ang paghingi nito ng mas mataas na badyet para sa networking, naging limitado ang koneksiyong naibigay nito. Nakapagtatakang hindi man lang nakonsulta ang DOST sa kontratang pinirmahan sa pagitan ng pamahalaan at ZTE, samantalang ang dapat na nakakaalam sa proyektong NBN ay ang kagawarang ito.
Kailangan ko ring banggitin sa puntong ito na ang DOST ay matagal nang itinataguyod ang paggamit ng Linux OS bilang alternatibo sa Windows OS. Sa katunayan, binuo nito ang Bayanihan Linux na isang bersiyon ng Pilipinas ng open-source operating system. Pero dahil sa kawalan ng epektibong pagpapalaganap ng impormasyon, kakaunti pa rin ang mga ahensiyang gumagamit ng Linux.
Sa gitna ng kontrobersiyang bumabalot sa proyektong NBN, hindi masisisi ang mga mamamayan kung iisipin nilang isa na naman itong kaso ng korupsiyon sa pamahalaan. Pero dapat nating isiping kinakailangan pa rin ng isang mekanismo para maging konektado ang lahat ng ahensiya ng pamahalaan. At sa pagpapatupad nito, kailangang isaisip ang paggamit ng angkop na teknolohiya para mas maging kapaki-pakinabang ito sa mamamayan.
Para makipag-ugnayan sa awtor, pumunta sa www.dannyarao.com.